نکات قابل توجه و ضروری در تهیه و تنظیم نظریه ها و گزارشات کارشناسی رسمی دادگستری

^{1)   توجه ویژه به این مهم که کارشناسی و رسیدگی تخصصی و حرفه­ ای، شأن و منزلت اصلی کارشناسان رسمی دادگستری است و نظریه کارشناسی اصل و اساس بهره­ گیری از علوم و تجارب و تخصص این حرفه و عزیزان مشمول آن می­ باشد.}

 ^{بنابراین دقت نظر و تلاش در صراحت و بلاغت نظریه کارشناسی مستند و مستدل از اهم وظائف کارشناسان محترم دادگستری در رشته­ ها و رسته­ های مختلف است و مراقبه این نکته بسیار مهم که؛ "کارشناس موظف به تهیه و ارائه نظریه کارشناسی است و نه گزارش کارشناسی"، از مهم­ترین مقولات حرف ه­ای خواهد بود که موجبات کاهش حاشیه­ پردازی و انحرافات احتمالی از موضوع اصلی و هدف کارشناسی را فراهم خواهد آورد (توضیح آن که ذکر مقدمات پرونده و قرار کارشناسی، اقدامات و نحوه رسیدگی­ ها و ...، در واقع جملگی صرفا جزئی از نظریه کارشناسی هستند که بهتر است با توجه به موضوع کارشناسی و حجم بررسی ­ها و رسیدگی­ های صورت گرفته تلخیص شوند).}

^{2)   تبیین و تصریح موضوع و قرار کارشناسی و نیز ذکر ذینفعان و منافع مربوطه با قید دقیق کلیه شاخصه ­های مربوطه در مقدمات نظریه­ های کارشناسی علاوه بر تدقیق مسئله، موجبات ارتقاء سطح کیفی کارشناسی و نظریه تنظیمی را فراهم می ­آورد.}

^{3)   ارائه شرح مختصر (و در عین حال کامل) از بررسی ­های میدانی، مشاهدات و رسیدگی­ های حضوری و تطبیق وقایع با اسناد اعلامی، زمینه ارتقاء کیفی نظریه را فراهم می ­آورد. با این وجود دقت نظر در ذکر بی کم و کاست مسائل و پرهیز از هرگونه دخل و تصرف و پیش­گیری از دخالت ذهنیت شخصی و برداشت­ های غیرمستند و غیرمستدل از اهم موارد لازم الرعایه در امر خطیر کارشناسی است.}

^{4)   ذکر استانداردها، متدها و روش­ های بررسی و رسیدگی، دلایل فنی، مستندات و جهات کارشناسی و اینکه از چه طریق و بر اساس چه مبانی به نظریه کارشناسی رسیده ایم بسیار مهم، حیاتی و ضروری است. هرچه مبانی و دلایل قوی­تری وجود داشته باشد نظریه از قوام و کیفیت بالاتری برخوردار خواهد بود و امکان تصریح بیشتر و پرهیز از ابهامات و عبارات مبهم فراهم می­ گردد.}

^{5)    نظریه کارشناسی باید صریح و صحیح و مستدل و روشن و بدون ابهام باشد و از عبارات دو پهلوئی مانند؛ "به نظر می ­رسد ..."، " چنانچه ... باشد، چنین خواهد بود ..."، " در صورتی­ که ..."، "نظر به تصمیم آن مقام محترم می­ تواند ..." و ... جدا خودداری گردد. چرا که شأن نزول ارجاع امر کارشناسی تدقیق و تصریح چگونگی موضوع مورد کارشناسی بوده و هرگونه ایهام و تشکیک دور از منظور نظر بوده و نظریه کارشناسی را مخدوش و مورد اشکال می ­کند. به بیان ساده­ تر بکارگیری عبارات مذکور از دو حالت خارج نخواهد بود؛ یا کارشناسی از دستیابی به اصل و اساس مسئله ناکام مانده و سعی در استتار به نتیجه نرسیدن می نمایند و یا اینکه بنا به دلایلی از تصریح نظریه کارشناسی ابا می­ نمایند که هر دو مسئله دور از شأن تخصصی و حرفه ای کارشناسی می باشند.}

^{6)   شایسته است کلیه سربرگ ­های کارشناسی اعم از انفرادی یا هیأتی آراسته به آرم محل مرجع، با قید استان مربوطه باشد(کانون کارشناسان رسمی دادگستری و یا مرکز امور مشاوران حقوقی و وکلاء و کارشناسان قوه قضائیه). همچنین سربرگ­ های کارشناسی الزاما شامل نام و نام خانوادگی کامل، رشته تخصصی و حرف ه­ای کارشناسان، شماره پروانه، نشانی، شماره تماس، پست الکترونیکی و ... باشد و نیز ذکر سایر سمت­ ها، صلاحیت­ های کارشناسی، مدارک تحصیلی و غیره در سربرگ ضرورتی ندارد (پیشنهاد می ­شود در صورت صلاحدید به اشاره به سوابق و تخصص کارشناس، با درج بارکد در سربرگ نسبت به ارجاع شخص ثالث به سوابق و تخصص­ های کارشناس اقدام شود و از ایراد امور تبلغاتی برای کارشناس خودداری گردد که این مسئله دور از شئونات و جایگاه کارشناسان محترم می ­باشد.).}

^{7)   بهتر است کلیه گزارشات کارشناسی و تمامی مکتوبات مربوط به بررسی­ ها و رسیدگی­ های کارشناسی اعم از؛ مکاتبات، استعلامات، صورتجلسات و غیره به صورت تایپی تنظیم گردیده و تمامی نکات لازم الرعایه در عرف تایپ اسناد رسمی و قانونی مانند؛  استفاده از فونت­ های متداول و اداری با سایز مناسب، فواصل و حدود اطراف خالی متن، دسته بندی مطالب و آغاز و اتمام موضوعات در صفحات و غیره مراعات گردد. همچنین دارای شماره مسلسل مرتبط و قابل ردیابی بوده و با ذکر تاریخ و تعداد ضمائم و پیوست­ های مربوطه مزین به مشخصه ­های قابل پیگیری در دفاتر اندیکاتور  سوابق و مستندات وارده و صادره باشند(دارای شماره ترتیب صفحه به صورت نمایش؛ " ... از ..." باشند).}

^{8)   شایسته است در انشاء کلیه مکتوبات مربوط به کارشناسی، مقدمتا، الزامات مربوطه مورد دقت نظر ویژه قرار گیرند و  متعاقبا حدود و قصور متعارف در مکاتبات مرسوم اداری رعایت شوند. در عین حال از اختصار بیش از حد و یا ذکر الفاظ و تعارفات غیرمتعارف در ادبیات اداری مرسوم خودداری شود. به بیان ساده­ تر بهتر است ذکر مواردی مانند نام و عناوین کامل و دقیق اشخاص حقیقی و حقوقی مورد خطاب و همچنین عبارات احترام آمیز متعارف در صدر و ذیل مکتوبات ایراد گردیده و از افراط و تفریط در این خصوص خودداری گردد.}

^{9)   نظر به اینکه ماهیت کارشناسی رسمی، تحقیق، رسیدگی و بررسی امور مربوط به موضوع کارشناسی در چهارچوب قرار و یا ارجاع امر کارشناسی و نهایتا اعلام نظریه کارشناسی است. شایسته است این مهم همواره مد نظر قرار گیرد که اصل و اساس گزارش نظریه کارشناسی جمع­ بندی، نتیجه­ گیری و اعلام صریح نظریه کارشناسی منطبق با قرار و موضوع ارجاعی کارشناسی است. فلذا دقت نظر در تهیه نظریه­ ای جامع و مانع با محوریت؛ "نظریه کارشناسی" و نه "گزارش کارشناسی"، موجب خواهد شد تا ضمن مراعات اساس کارشناسی، شئونات حرف ه­ای و تخصصی کارشناس(کارشناسان) حفظ شده و به غنی مطلب افزوده شود. به بیان ساده­ تر فهرست، مشخصات پرونده، مقدمه، شرح موضوع، ذکر مدارک مورد رسیدگی و نحوه بررسی و غیره در نظریه کارشناسی نبایستی آنقدر مورد تکیه و تأکید قرار گیرند و به آن­ها پرداخته شود که اصل و اساس نظریه کارشناسی نسبت به آن­ها کم رنگ و مختصر تلقی گردد و همواره بایستی این مهم مورد عنایت باشد که تمامی موارد یاد شده(و یا امثالهم)، صرفا برای تبیین و تصریح بهتر و بیشتر نظریه کارشناسی قابل طرح می­ باشند.}

^{10)              در ابتدا و عنوان گزارشات و نظریه ­های کارشناسی نام دستوردهنده و متقاضی کارشناسی(مانند دادگاه یا شورای حل اختلاف یا سازمان یا شرکت و یا شخص حقیقی که درخواست نظریه کارشناسی را اعلام نموده است)، ذکر گردیده و نظریه خطاب به ایشان تنظیم و تقدیم می ­شود. شایسته است؛ نام و عنوان مربوطه به طور صحیح، کامل و با عباراتی توام با احترام درج شود.}

^{با ارادت سعید آل بویه}

^1398/06/16